جرم تحصیل مال از طریق نامشروع چیست و چه مجازاتی در پی دارد؟

جرم تحصیل مال از طریق نامشروع و مجازات آن

در این مقاله سعی بر آن است تا شما مخاطبان گرامی بتوانید جرم تحصیل مال از طریق نامشروع را بشناسید و بتوانید در صورت تطبیق این مورد با رفتار مادی شخص مضنون از ایشان شاکی بوده و مال تحصیل شده را استرداد نمایید.

جرم تحصیل مال از طریق نامشروع در ماده 2 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و  کلاهبرداری  تعریف شده و بدین صورت می باشد:

هر کس به نحوی از انحاء امتیازاتی را که به اشخاص خاص به جهت داشتن شرایط مخصوص تفویض میگردد نظیر جواز صادرات و واردات و آنچه عرفا موافقت اصولی گفته میشود در معرض خرید و فروش قرار دهد و یا از آن سوءاستفاده نماید و یا در توزیع کالاهائی که مقرر بوده طبق ضوابطی توزیع نماید مرتکب تقلب شود و یا به طور کلی مالی یا وجهی تحصیل کند که طریق تحصیل آن فاقد مشروعیت قانونی بوده است مجرم محسوب و علاوه بر رد اصل مال به مجازات سه ماه تا دو سال حبس و یا جریمه نقدی معادل دو برابر مال به دست آمده محکوم خواهد شد.

لازم است بدانیم با توجه به مجازات مقرر در ماده فوق، این جرم با توجه به حداقل و حداکثر آن، مطابق ماده 19 قانون مجازات اسلامی جرم تعزیری در جه 6 محسوب و تحقیقات مقدماتی آن در دادسرای مربوط انجام میگردد و بعد از صدور کیفر خواست قانونی، جهت رسیدگی به دادگاه کیفری 2 ارجاع می گردد.لازم به ذکر است با توجه به مجازات قانونی جرم تحصیل مال از طریق نامشروع، قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان مربوطه است.البته نکته قابل توجه اینکه، متهم و محکوم بدوی در مرحله اول میتواند با گذشت مدت تجدیدنظرخواهی و عدم تجدیدنظر خواهی به مدت بیست روز از تاریخ انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی در دیوان عالی کشور حسب رای وحدت رویه ی شماره   819 دیوان عالی کشور فرجام خواهی نماید.

مطلق یا مقید بودن جرم تحصیل مال نامشروع یعنی چه؟

در خصوص مطلق یا مقید بودن جرم تحصیل مال از طریق نامشروع باید بدانیم که جرم مطلق و مقید چیست؟سپس با در نظر گرفتن ضابطه مصرحه می توانیم تشخیص نماییمکه جرم تحصیل مال از طریق نامشروع مقید است یا مطلق.

در تبیین جرم مطلق یا مقید باید به ماده 144 قانون مجازات اسلامی توجه نماییم. در جرم مطلق از نظر قانون گذار نتیجه ی خاصی مد نظر نیست یعنی به صرف ارتکاب، جرم محقق شده و میبایست مجرم مجازات گردد.ولی، در جرایم مقید به نتیجه، از نظر قانون گذار نتیجه ی خاصی مدنظر است. یعنی تا زمانی که نتیجه ی مدنظر قانونگذار محقق نشده جرم، محقق نشده است. یعنی نتیجه تکمیل کننده ی عنصر مادی جرایم مقید می باشد.

همانطور که بیان گردید، در ماده 2 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری به جرم تحصیل مال از طریق نامشروع اشاره شده است. با توجه به تعریف ارائه شده در ماده باید توجه داشته باشیم که جرم مذکور مقید به نتیجه می‌باشد. پس تازمانی که شخص مالی را تحصیل ننموده باشد جرم مذکور محقق نشده است. زمانی که شخصی مالی تحصیل نمود و طریقه ی تحصیل آن نامشروع بود، مرتکب جرم مذکور شده و میتوان از دادسرا تعقیب و مجازات ایشان را درخواست نمود.

 رای وحدت رویه در مورد تحصیل مال از طریق نامشروع

در قسمت جرم تحصیل مال از طریق نامشروع و مجازات آن به تعریف جرم مذکور پرداختیم و مشخص شد که جرم مذکور درجه شش میباشد.

در خصوص جرم تحصیل مال از طریق نامشروع، یک رای وحدت رویه از سوی دیوان عالی کشور صادر شده است.

در این رای، دیوان عالی کشور اعلام کرده است که هر نوع رفتاری که منجر به تحصیل مال دیگری به صورت غیرقانونی شود، مشمول ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری می شود.

همچنین در این رای، دیوان عالی کشور اعلام کرده است که اثبات سوء نیت در این جرم ضروری است و عدم رضایت مالک برای تحصیل مال، به تنهایی برای اثبات جرم کافی نیست.

 کلاهبرداری و تحصیل مال از طریق نامشروع

تعریف جرم کلاهبرداری در ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء واختلاس و کلاهبرداری بیان شده است: بر اساس تعریف قانون گذار جرم کلاهبرداری دارای عنصر مادی مشخصی بوده به گونه ای که فرد علاوه بر وجود عنصر معنوی باید عنصر مادی آن را به طور کامل انجام دهد و چنانچه در انجام عنصر مادی جرم مذکور ایرادی وجود داشته باشد کلاهبرداری محقق نیست و ممکن است با سایر جرام علیه اموال مطابقت نماید.

همانطور که فوقا بیان شد جرم تحصیل مال از طریق نامشروع نیز در ماده 2 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری تعریف شده است.این ماده دارای دو قسمت میباشد و قسمت نخست ماده به تعریفی پرداخته که شاید افراد کمی در اینمعرض قرار بگیرند.ولی، بر اساس شق دوم ماده کا بیان مینماید؛...یا به طور کلیمالی تحصیل نماید که طریق تحصیل آن نامشروع باشد... . قسمت دوم ماده مذکور مبتلا به بوده و مصادیق ارتکاب را افزایش می دهد.برای مثال میتوان اینگونه بیان کرد، ممکن است شخصی کارت بانکی خود را گم کرده باشد و شخصی با پیدا کردن آن و وارد نمودن رمز بتواند به وجوه آن دست یابد. اگر به این مثال دقت نمایید رفتار شخص مطابق با کلاهبرداری نیست پرا که می بایست رفتار مادی جرم کلاهبرداری را قبل از تحصیل وجه انجام دهدف این رفتار حتی با سرقت تعزیری نیز مطابقت ندارد چرا که شخص کارت بانکی را سرقت نکرده و عنصر ربودن در آن موجود نیست.با توجه به ماده 2 قانون مذکرو این جرم میتواند از مصادیق تحصیل مال ز طریق نامشروع به حساب آید.

 دفاع در مقابل اتهام تحصیل مال از طریق نامشروع

ممکن است شما در معرض این اتهام قرار بگیرید در این قسمت به شما می آموزیم که چگونه از این اتهام دفاع نمایید تا منع تعقیب یا حکم برائت شما صادر گردد. امروزه افرادی از طریق اینستا گرام اقدام به فعالیت های مجازی مانند بلاگری و تبلیغ می نمایند، فرض کنید شم بلاگر هستید و تبلیغاتی را در زمینه های مختلف حسب درخواست کاربران انجام می دهید.حال سوال اینجاست چنانچه شما از کاربر خود وجهی را در ازای انجام تبلیغات گرفته باشید و بنا به دلایلی مانند فراموشی تبلیغات مذکور را انجام نداده باشید، آیا شخص یا همان کاربر می توناند از شما تحت عنوان تحصیل مال از طریق نامشروع شکایت نماید؟ پاسخ مثبت به این فرض محال نیست، ولی در فرض اولیه این مورد دارای وصف حقوقی بوده و ایشان میبایست ابتدا شما را از طریق دادگه حقوقی ملزم به ایفای تعهد نماید. در فرضی که شخص اکانت اینستاگرامی ساخته و از این طریق اقدام به تحصیل مال نماید علاوه بر اینکه از لحاظ قانون جرایم رایانه ای مرتکب جرم رایانه ای شده رفتار ایشان تحت عنوان کلاهبرداری نیز قابلیت تعقیب دارد.

پس توصیه مجوعه وکیل الوکلا به شما این است که در صورت طرح چنین اتهامی در وحله ی اول با وکیل مشورت نموده و صادقانه موضوع را شرح نمایید.  تا بر اساس رفتار انجام شده بتواند شما را از تعقیب با چنین عنوانی برهاند.

مرور زمان در جرم تحصیل مال از طریق نامشروع

شاید برخی افراد به دلیل سواد کم یا بی اطلاعی مفهوم مرور زمان را متوجه نباشند.در قانون کیفری ایران مرور زمان به این صورت تعریف میشود: مرور زمان یعنی با گذشت مدتی زمانی که قانونگذار تعیین نموده امکان تعقیب متهم یا اجرای مجازات وجود نداشته باشد. مرور زمان باعث میگردد تا دادسرا یا دادگاه بر حسب نوع جرم و درجه ی آن قرار موقوفی تعقیب صادر نماید.این قرار در بند ث ماده 13 قانون آیین دادرسی کیفری مدنظر قرار گرفته است.

برای فهم اینکه مرور زمان در جرم تحصیل مال از طریق نامشروع نیز وجود دارد یا خیر باید نکته های ذیل را به ترتیب مد نظر قرار دهیم؛

جرم تحصیل مال از طریق نامشروع جرمی درجه 6 می باشد.

در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 سه نوع مرور زمان وجود دارد. که بنا به تصریح قانون گذار در بعضی جرایم مرور زمان جاری نیست و فقط در جرایم تعزیری مصرح وجود دارد. در قانون مجازات به مرور زمان شکایت، مرور زمان تعقیب، مرور زمان اجرای حکم تصریح شده است. شایان توجه است که مرور زمان شکایت فقط در جرایم قابل گذشت وجود دارد و جرایم غیر قابل گذشت مشمول مرور زمان شکایت نیست. وفقط مرور زمان تعقیب و مرور زمان اجرا جاری است.

  حال سوال اینکه آیا جرم تحصیل مال از طریق نامشروع قابل گذشت است؟ خیر، جرم تحصیل مال از طریق نامشروع قابل گذشت نیست. طبق ماده ۱۰ قانون مجازات اسلامی، جرایم علیه اموال و اشخاص از جمله جرم تحصیل مال از طریق نامشروع، جزء جرایم غیرقابل گذشت هستند. این به این معنی است که شاکی نمی‌تواند با رضایت خود، از تعقیب کیفری متهم صرف نظر کند. حتی اگر شاکی رضایت خود را اعلام کند، دادستان یا مقام قضایی موظف به تعقیب کیفری متهم و مجازات وی طبق قانون هستند.

اما، با توجه به اینکه جرم تحصیل مال از طریق نامشروع از جمله جرایم حق الناسی و شرعاً قابل گذشت محسوب می‌گردد و مطابق ماده 103 از قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 نیز اینگونه جرایم قابل گذشت به حساب می آیند و همچنین می توان بیان داشت که بر اساس قیاس اولویت نیز بزه تحصیل مال از طریق نامشروع قابل گذشت می‌باشد، وقتی که مجازات بزه کلاهبرداری که از 1 تا 7 سال حبس تعزیری و معامله معارض از 3 تا 10 سال حبس تعزیری است، بزه تحصیل مال از طریق نامشروع که مجازات حبس آن تا 2 سال حبس تعزیری می‌باشد، نیز بر اساس قیاس اولویت باید قابل گذشت به حساب آورد.

 پرسش های شما ؛ پاسخ های ما

آیا در جرم تحصیل مال از طریق نامشروع دادگاه کیفری حکم به رد مال نیز می دهد؟

بله، در ماده ی مذکور دادگاه ضمن رای کیفری به مجازات حکم به رد مال تحصیل شده نیز صادر می نماید.

 دلیل غیرقابل گذشت بودن جرم تحصیل مال از طریق نامشروع چیست؟

حفظ نظم عمومی، حمایت از حقوق  افراد و پیشگیری از وقوع جرم.

 آیا جرم تحصیل مال از طریق نامشروع قابلیت تعلیق یا تعویق یا تخفیف را دارد؟

با توجه به درجه این جرم علاوه بر تعلیق تعویق نیز ممکن است. همچنین دادگاه میتواند بر اساس ماده 38 قانون مجازات اسلام مجازات مرتکب را تخفیف دهد.