تفاوت سند عادی و رسمی از لحاظ قانون و اعتبار
سند عادی و سند رسمی تفاوت هایی با هم دارند که در مراجع قضایی دارای درجه اهمیت متفاوت هستند. قطعاً سند رسمی ارزش بیشتری از سند عادی دارد؛ برای اینکه توسط مامور قانون و وفق مقررات قانونی توسط افراد ذی صلاح، تنظیم می گردد.
ماده 1284 قانون مدنی در باب سند چنین بیان می دارد: سند عبارت است از هر نوشته ای که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد.
سند ثبت می شود تا رسمیت پیدا کند و بدین ترتیب از مزایا و امتیازات قانونی سند رسمی استفاده گردد. ثبت سند در حقوق ثبت، عبارت است از نوشتن قراردادها و عقود و ایقاعات و معاملات و وضعیت املاک در دفاتر اسناد رسمی.
مطابق ماده اخیرالذکر، هر نوشته ای را نمی توان سند نامید. زمانی که انجام معامله یا وقوع ازدواج و یا تعهدات دیگری از این قبیل میان اشخاص واقع می گردد، نوشته و به امضاء طرفین می رسد و می توان از چنین نوشته ای برای اثبات یا دفاع از امری استفاده نمود. بنابراین آن را در اصطلاح حقوقی و ثبتی، سنــــد می نامند.
سند در ماده 1286 به دو قسم است: سند عادی و سند رسمی.
عرصه و اعیان در ملک به چه معناست؟
سند رسمی چیست و چه تشریفاتی دارد؟
در ماده 1287 قانون مدنی، سند رسمی چنین بیان شده است: « اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مامورین رسمی در حدود صلاحیت آنها بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشند رسمی است.» و البته ماده 1288 قانون مدنی، موید این نکته است که سند زمانی معتبر است که مخالف قوانین نباشد. با توجه به ماده 1287 قانون مدنی سه نوع از اسناد را رسمی شناخته است:
- سند ثبت شده در اداره ثبت اسناد و املاک.
- سند ثبت شده در دفاتر اسناد رسمی.
- سند تنظیم شده نزد سایر مامورین رسمی مانند شناسنامه صادر شده توسط مامور اداره ثبت احوال. البته با این شرط که تنظیم کننده سند صلاحیت تنظیم آن را داشته باشد و سند را بر طبق مقررات قانونی تنظیم کرده باشد.
بنابراین اگر سند نزد سردفتری که به انفصال دائم یا انفصال موقت محکوم شده باشد در زمان تعلیق یا انفصال یا کارمندی که از خدمت برکنار گردیده است یا نزد ماموری که صلاحیت آن را نداشته است، تنظیم گردد آن سند رسمی نخواهد بود.
عدم رعایت تشریفات قانونی ثبت اسناد در مواردی سند را از رسمیت خارج می کند؛ مانند عدم امضای سردفتر و در مواردی سند را از رسمیت خارج نمی کند مانند صورت ذکر شده در ماده 1294 قانون مدنی که بیان داشته: «عدم رعایت مقررات راجعه به تمبر که به اسناد تعلق می گیرد سند را از رسمیت نمی اندازد.»
تشریفات مربوط به هر نوع سند در قانون راجع به آن سند معین شده است و تنظیم کنندگان سند باید آنها را رعایت کنند.
*** در صورت عدم رعایت شرایط قانونی در تنظیم سند، سند رسمیت نخواهد داشت و سندی که بدین جهت رسمی نباشد، اگر در ذیل آن امضاء طرفین باشد عادی محسوب می گردد و اگر امضاء طرفین در ذیل آن نباشد، اصلاً سند محسوب نمی شود. ***
الزام به تنظیم سند رسمی و مطالبه خسارت را چگونه مطالبه کنیم؟
سند عادی چیست و اعتبار آن چقدر است؟
ماده 1289 قانون مدنی درباره سند عادی چنین بیان کرده: «غیر از اسناد مذکوره در ماده 1287 سایر اسناد عادی است». همان طور که مشاهده می کنید، قانونگذار برای تعریف سند عادی متحمل زحمت زیادی نشده و سند مقابل سند رسمی را عادی تلقی کرده است!!!
ماده 1293 نیز تصریح نموده:«هرگاه سند به وسیله یکی از مامورین رسمی تنظیم اسناد، تهیه شده لیکن مامور، صلاحیت تنظیم آن سند را نداشته و یا رعایت ترتیبات مقرره ی قانونی را در تنظیم سند نکرده باشد سند مزبور در صورتی که دارای امضاء یا مهر طرف باشد، عادی است.»
از جمع دو ماده ذکر شده استنباط می شود سندی که شروط و قیود سند رسمی را نداشته باشد، عادی تلقی می گردد به شرط اینکه دارای مهر یا امضاء طرف یا طرفین باشد و در غیر اینصورت آن سند، اصلا سند نیست!!!
در اسناد عادی، تاریخ تنظیم سند فقط درباره ی اشخاصی که شرکت در تنظیم آنها داشته اند و ورثه آنان و کسی که به نفع او وصیت شده معتبر است.
دعوای تصرف عدوانی را چگونه با سند عادی طرح کنیم؟
سند عادی در حکم سند رسمی
در مواردی سند عادی در حکم سند رسمی محسوب می گردد و اعتبار سند رسمی را دارد. به عبارتی برای طرفین و قائم مقام قانونی و وراث آنها معتبر است. انکار و تردید در مورد این اسناد پذیرفته نیست و فقط می توان راجع به آنها ادعای جعل نمود.
- امضاء کننده سند عادی در نزد مقام رسمی، به انتساب آن سند به خود یا به صدور سند از جانب خود اقرار کند.
- سند عادی انکار شده، توسط تنظیم کننده آن یا امضاء کننده آن در صورتی که اصالت آن توسط دادگاه به اثبات برسد.
- سند عادی که امضای امضاء کننده آن، در دفتر اسناد رسمی تصدیق امضاء شده باشد. سند مصدَق، همان رونوشت برابر اصل شده است که با سند تصدیق امضاء شده تفاوت دارد.
سند تصدیق امضاء شده، سند عادی است که افراد، خود می نویسند و امضاء می کنند اما دفترخانه امضای آنها را تایید می کند.
در رابطه با اسناد عادی و رسمی توضیحاتی ارائه شد حال باتوجه با قانون تجارت الکترونیک مواردی وجود دارد که در حیطه ی اسناد رسمی میگنجد. در قانون تجارت الکترونیک اصطلاحی به نام داده پیام وجود دارد.قانونگذار در ماده 2 قانون تجارت الکترونیک داده پیام را تعریف نموده:
ماده 2- الف ((داده پيام)) (Data Message): هر نمادي از واقعه، اطلاعات يا مفهوم است كه با وسايل الكترونيكي، نوري و با فناوري‌هاي جديد اطلاعات توليد، ارسال، دريافت، ذخيره يا پردازش مي‌شود.
حال سوال اینجاست داده پیام جزء کدام دسته از اسناد قرار میگیرد؟
داده پیام به دو دسته تقسیم میشود مطمئن و نا مطمئن در قانون تجارت الکترونیک تعریف هردو ارائه شده است.
در پاسخ به این سوال که داده پیام جزء اسناد عادی یا رسمی است باید توجه داشت که در مقوله ی اسند رسمی قرار دارد و نسبت به آن انکار و تردید مسموع نیست و فقط میتوان ادعای جعل نمود یا بی اعتباری آن را به طریق دیگری اثبات کرد.
پرسشهای شما ؛ پاسخ های ما
آیا داده پیام در دادگاه قابلیت استناد دارد؟
بله داده پیام همانند اسناد رسمی در دادگاه قابلیت استناد دارندو در صورت استناد به آنها دادگاه به آن ترتیب اثر خواهد داد.
آیا اسناد عادی که اعتبار اسناد رسمی را یافته اند قابلیت اجرایی دارند؟
خیر اسناد عادی اعتبار یافته از برخی مزایای اسناد رسمی برخوردارند و توان اجرایی را ندارند.
آیا همه ی اسناد رسمی قابلیت اجرایی دارند؟
خیر همه ی اسناد رسمی قابلیت اجرایی را ندارند.
تفاوت سند رسمی با سند عادی چیست؟
تفاوت اصلی سند رسمی و عادی در تشریفات تنظیم اسناد است. سند رسمی توسط مامور دولت و وفق قوانین تنظیم می‌گردد اما سند عادی اینگونه نیست.
