نفقه به زن ناشزه تعلق می‌گیرد یا خیر؟
نفقه چیست؟
طبق ماده 1107 قانون مدنی ایران، عبارت است از تمامی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل خانه، پوشاک، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
ناشزه کیست؟
کلمه ای که ریشه عربی دارد و معمولا درقانون نسبت به زنی که از همسر خود تمکین خاص و عام نکند، بیان می‌شود.
چنانچه، زن از ادای وظایف خود سرباز زند به دلیل عدم تمکین اعم از عام و خاص به او ناشزه می گویند.
تمکین:در لغت به معنای اطاعت کردن و دو نوع تمکین داریم
تمکین عام: قبول ریاست شوهر بر زن در امور خانواده
تمکین خاص: قبول رابطه جنسی زن با شوهر و پاسخ دادن به خواسته‌های مشروع اوست.
خانم های عزیز در روند رسیدگی پرونده نفقه خود خیلی حواستان باشد که به دلیل عدم اطلاعات کافی ناشزه شناخته نشوید. زیرا علاوه بر عدم تعلق نفقه و اجرت المثل و از بین رفتن شرط تنصیف اموال بین زن و مرد، روند طلاق به درخواست زوجه نیز تقریباً محال و می‌شود. پیشنهاد ما اعطای وکالت و یا مشاوره با وکیل متخصص این موضوع میباشد. ما درکنار شما هستیم تا اجرای عدالت راحت‌تر محقق گردد.
یکی از دعاوی مالی رایج در موضوع حقوق خانواده، دعوای مطالبه نفقه است.
مطابق ماده 1108 قانون مدنی ناشزه بودن خانم الزام آقا به پرداخت نفقه را از بین می‌برد.
فرض کنیم خانمی به واسطه عقد نکاح دائم در زوجیت همسرش قرار دارد، این خانم از همسرش نفقه دریافت نمی کند و با همسرش هم اختلاف دارد و تصمیم می‌گیرد برای مطالبه نفقه اقدام کند. ولی چند موضوع مهم که خیلی از شما همراهان وکیل الوکلا از ما می پرسید را می خواهیم نقد و بررسی کنیم تا به پاسخ سوالات خود برسید.
1- آیا خانم علاوه بر ثابت کردن رابطه زوجیت (ارائه عقدنامه) باید تمکین (عام وخاص) را نیز اثبات کند تا دادگاه همسرش(زوج) را محکوم به پرداخت نفقه کند؟؟؟؟
2- آیا خانم وظیفه ی به اثبات رساندن نشوز و انجام وظایف زناشویی و تمکین کردن از همسرش (زوج) را ندارد!!!!!! و اگر زوج مدعی ناشزه بودن همسرش (زوجه) است، بار اثبات بر عهده کیست؟
این دو سوال پرتکرار بین مردم در کمیسیون نشست قضائی هم مطرح شده و صورت جلسه نشست قضائی آن 1398-6431 میباشد.
ابتدا نظر هیئت عالی در خصوص این پرسش را بررسی می‌کنیم.
اگر عقد نکاح به صورت صحیح ایجاد شود، رابطه زوجیت بین طرفین برقرار می‌شود و زوجین نسبت به یکدیگر یکسری حقوق و تکالیفی را خواهند داشت. یکی از این تکالیف پرداخت نفقه از سوی مرد به همسرش میباشد. پس زوج مکلف است که به همسرش نفقه بپردازد و دادگاه حکم به نفع زوجه صادر می نماید؛ مگر اینکه زوج ثابت کند زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع می‌کند.
در رویه قضائی فعلی و با توجه به صلاحیت شورای حل اختلاف (دعاوی زیر 20 میلیون تومان) و نظر به حل اختلاف بین طرفین و جلوگیری از تشکیل پرونده در دادگاه‌ها شاهد این هستیم که اغلب پرونده‌های مطالبه نفقه به شورا ارجاع داده می‌شوند.
در شورا به این علت که هدف اصلی ایجاد سازش و حل اختلاف است در بسیاری از رسیدگی ها نظر زوجه و زوج را جلب می کنند که بر سر یک مبلغ مشخصی به عنوان نفقه توافق کنند. و حتی‌المقدور از ارسال پرونده برای کارشناس رسمی تعیین نفقه خودداری می کنند. به همین دلیل است که گاهی در جلسات رسیدگی در شورا، طرفین دعوا (خانم و آقا) با تصمیم گیری‌های متفاوتی نسبت به دادگاه مواجه می‌شوند.
رویه قضایی مطالبه نفقه زوجه
1- تنظیم دادخواست مطالبه نفقه و ثبت آن در دفتر خدمات قضایی
2- ارجاع پرونده به شورای حل اختلاف
3- تعیین وقت رسیدگی
4- تشکیل جلسه و ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری
5- ابلاغ نظریه کارشناس و مهلت 7 روزه جهت اعتراض به نظریه وی
6- اگر مبلغ بالاتر از 20 میلیون تومان باشد رد دعوی مطروحه به دلیل عدم صلاحیت و ارجاع به دادگاه
7- اگر مبلغ 20 میلیون تومان یا کمتر باشد صدور رای شایسته بر اساس مستندات
تیم متخصص وکیل الوکلا درکنار شماست تا سریع‌تر و راحت‌تر شما را به سمت اجرای عدالت پیش ببرد.مطالبه نفقه ایام معوقه توسط زن ناشزه
نفقه زن از حقوق مالی او به حساب می آید و منشا این حقوق مالی نیز عقد ازدواج است.همانطور که زوجه نسبت به زوج دارای حقوقی است، دارای تکالیفی نیز هست. تمکین عام و خاص از تکالیف زوجه بوده و موجب به وجود آمدن حق مالی مثل نفقه می گردد.حال سوال اینجاست نفقه معوقه زن ناشزه قابلیت مطالبه دارد یا خیر؟
در تحلیل این سوال باید به چند نکته توجه داشت. همانطور که فوقا ذکر شد نفقه از حقوق زن و از تکالیف مرد میباشد.زن با انجام تکالیف قانونی مستحق نفقه خواهد بود.ممکن است زن و مرد دارای سابقه ی زندگی مشترک زیادی باشند،که زن درایام گذشته هرچند با انجام وظایف نفقه خود را مطالبه ننموده باشد، و بعدها با حادث شدن مشکلاتی این سوال مهم در ذهن او ایجاد شود.
خارج از موارد فوق الذکر، ممکن است زن بعد از چندین سال زندگی مشترک از انجام وظایف قانونی خود سرباز زند و بر این اساس مرد ایشان را الزام به تمکین و در نهایت حکم نشوز اورا دریافت نموده باشد. در پاسخ به سوال فوق باید گفت: درست است که زن مثلا حدود ده سال تکالیف قانونی خود را انجام داده است و به یکباره بنا به دلایلی از انجام مجدد آن ممتنع است، ولی این امتناع ناظر به حقوق آینده ی ایشان میباشد و اثر قهقرایی نداشته و ندارد.یعنی از تاریخ صدور حکم به نشوز زن، نفقه به ایشان تعلق نمیگیرد.ولی تا آن تاریخ میتواند نفقه ی خود را مطالبه نماید.در تکمیل این بخش به طور واضح باید بدانید که، زن ناشزه میتواند نفقه ی ایام معوقه ی خودرا مطالبه نماید.
پرسش های شما ؛ پاسخ های ما
آیا در دادخواست نفقه هزینه ی دادرسی وجود دارد؟
بله، از آنجایی که نفقه یک حق مالی میباشد طرح این دعوی متضمن ابطال تمبر هزینه ی دادرسی میباشد.
آیا زوجه می تواند در صورت ناشزه بودن دعوای نفقه ایام معوقه خود را در محل اقامت خود مطرح نماید؟
بله، با عنایت به ماده 12 قانون حمایت خانواده امکان طرح دعوا توسط زن در محل اقامت خود وجود دارد.
آیا زن میتواند در این نوع دعاوی ادعای اعسار از هزینه ی دادرسی را داشته باشد؟
بله، با توجه به مالی بودن این دعواف ممکن است شخصی هزینه دادرسی طرح این دعوا را نداشته باشد.ولی با توجه به بخش نامه اخیر رییس کل دادگستری استان تهران مورخ 1403/02/01، درج خواسته ی اعسار از هزینه ی دادرسی در قسمت ستون خواسته لازم نیست و فقط درج این متن(با اعمال معافیت ماده 5 قانون حمایت از خانواده در ادامه ی خواسته ی اصلی کفایت می کند.
